του Σ.Λιάππη, Οικονομολόγου – Λογιστή

19/07/2018

Στο ψηφισθέν νομοσχέδιο περιέχονται ενότητες διαφόρων θεμάτων που στον ένα η στον άλλο βαθμό αποσκοπούν στο να αλλάξουν ή να αναδιαμορφώσουν το status των αυτοδιοικητικών θεσμών. Παραθέτουμε τις βασικές αλλαγές.

Νέα κατηγοριοποίηση των ΟΤΑ α’ βαθμού

Καθιερώνεται νέα κατάταξη των Δήμων σε 6 βασικές κατηγορίες, που λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους όπως πληθυσμιακά μεγέθη, γεωγραφικό ανάγλυφο, αστικότητα, ορεινότητα η νησιωτικότητα των περιοχών. Είναι χρήσιμη η κατηγοριοποίηση αυτή δεδομένου ότι εξυπηρετεί αποτελεσματικότερα στοχευμένες δράσεις και ενισχύσεις, υλοποιώντας αναπτυξιακά προγράμματα που προσιδιάζουν στις συγκεκριμένες κατηγορίες των ΟΤΑ. Με βάση τη νέα κατηγοριοποίηση θα ρυθμίζεται και το ποσοστό χρηματοδότησης από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους.

Νέος τρόπος εκλογής των Δημοτικών και Περιφερειακών οργάνων

Θεσπίζεται η απλή αναλογική ως το εκλογικό σύστημα διενέργειας των αυτοδιοικητικών εκλογών. Η θητεία των αιρετών γίνεται και πάλι 4ετής. Οι Αντιπεριφερειάρχες και οι Αντιδήμαρχοι θα ορίζονται στη βάση της νέας πλειοψηφίας που θα προκύπτει στα αντίστοιχα συμβούλια. Προβλέπονται ξεχωριστά ψηφοδέλτια για την εκλογή των Συμβουλίων των Δημοτικών Κοινοτήτων. Σε κοινότητες με πληθυσμό έως 300 κατοίκους, θα εκλέγεται πρόεδρος και το ψηφοδέλτιο θα είναι ενιαίο. Σε κάθε εκλογική Περιφέρεια ο αριθμός των υποψηφίων ενός συνδυασμού ισούται με τον συνολικό αριθμό των μελών του οργάνου με προσαύξηση 30%, αντί για 100% που ίσχυε με το πρωθύστερο θεσμικό πλαίσιο. Το λευκό και το παρόν δεν προσμετρούνται στις αρνητικές ψήφους στις διαδικασίες των συλλογικών οργάνων των ΟΤΑ.

Θεσμός των δημοψηφισμάτων

Παρέχεται η δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφισμάτων σε επίπεδο Δήμου και επεκτείνεται σε επίπεδο Περιφέρειας. Απαραίτητοι παράγοντες διεξαγωγής είναι η υιοθέτηση του από τα 2/3 του Δημοτικού Συμβουλίου ή από το 10% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους. Πλην θεμάτων που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής και Άμυνας, των διεθνών συνθηκών, της ελευθερίας θρησκευτικής συνείδησης και των ατομικών δικαιωμάτων, οι αυτοδιοικητικοί φορείς μπορούν να προσφεύγουν στην ετυμηγορία των πολιτών ούτως ώστε κατά το δυνατόν να εξασφαλίσουν ευρύτερες συγκαταθέσεις.

Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης

Αναβαθμίζεται και θα ορίζεται σε δήμους με πληθυσμό πάνω από 5.000 κατοίκους. Συμμετέχουν μέλη των Αυτοδιοικητικών οργάνων, καθώς επίσης εκπρόσωποι των επιστημονικών, κοινωνικών και επαγγελματικών φορέων της κάθε περιοχής. Παρά τον συμβουλευτικό της ρόλο, εκφράζοντας την συλλογική άποψη των συμμετεχόντων, είναι δυνατό να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο στη Δημοτική και Περιφερειακή αρχή κινητοποιώντας κρίσιμη μάζα επαγγελματικού και επιστημονικού προσωπικού. Κρίσιμα ζητήματα γνωμοδότησης της επιτροπής διαβούλευσης αποτελούν το επιχειρησιακό πρόγραμμα, ο προϋπολογισμός και το τεχνικό πρόγραμμα, τα ετήσια προγράμματα δράσης, κλπ.

Συνελεύσεις κατοίκων

Σε κοινότητες άνω των 2.000 κατοίκων δίνεται η δυνατότητα συνέλευσης ανά συνοικία ή ανά ενορία. Η Συνέλευση συνέρχεται μια φορά το έτος, στην οποία συμμετέχουν κάτοικοι και τοπικοί φορείς. Ενισχύεται ο ρόλος των συνελεύσεων ειδικά σε ό,τι αφορά στην κοινωνική πολιτική, την τουριστική αξιοποίηση, την ανάπτυξη πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων και την αντιμετώπιση ιδιαίτερων τοπικών ζητημάτων.

Συμβούλιο ένταξης μεταναστών και προσφύγων

Συγκροτείται σε κάθε Δήμο με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και ο αριθμός των μελών του κυμαίνεται μεταξύ 5-11. Η σύνθεση του αποτελείται από αιρετούς, επιστημονικούς φορείς και μετανάστες, που κατοικούν στον οικείο Δήμο. Στόχος η αντιμετώπιση του φαινομένου των μεταναστευτικών ροών και η ένταξη τους υπό ομαλές προϋποθέσεις στις τοπικές κοινωνίες.

Δημοτικός ή περιφερειακός διαμεσολαβητής

Στον προτεινόμενο θεσμό τοποθετούνται πρόσωπα εγνωσμένου κύρους με αυξημένα επιστημονικά προσόντα. Εγκαθίσταται στην έδρα του νομού (58 συνολικά, πλην Αττικής, όπου ορίζονται 8 στις Αντιπεριφέρειες) ή της Περιφέρειας (ο αριθμός τους ανέρχεται σε 13).Το έργο τους συνίσταται στην καταπολέμηση φαινομένων κακοδιαχείρισης, στη βελτίωση των σχέσεων των πολιτών με τις δημοτικές αρχές και στην επίλυση των διαφορών που ανακύπτουν μεταξύ δημοτών και ΟΤΑ.

Διαδημοτικοί σύνδεσμοι

Παρέχεται η δυνατότητα σε δυο η περισσότερους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης σύστασης διαδημοτικών συνδέσμων στα όρια της περιοχής των, με σκοπό το συντονισμό και την εκτέλεση τεχνικών έργων, με τη δημιουργία κοινής τεχνικής υπηρεσίας, που αποτελείται από στελέχη των τεχνικών υπηρεσιών των οικείων δήμων.

Ανακαθορισμός των αρμοδιοτήτων

Συγκροτούνται μεικτές διυπουργικές επιτροπές με αντικείμενο την καταγραφή των διάσπαρτων νομοθετικών ρυθμίσεων που ανήκουν στην αρμοδιότητα της Αυτοδιοίκησης. Η καταγραφή έχει καθυστερήσει σημαντικά και η ολοκλήρωση του έργου θα συμβάλει στην περαιτέρω αποκέντρωση των κρατικών λειτουργιών στην προοπτική της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.

Κρατική εποπτεία της Αυτοδιοίκησης

Συγκροτείται η Αυτοτελής Υπηρεσία εποπτείας ΟΤΑ, ως μια αποκεντρωμένη υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία αναλαμβάνει από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ και την εποπτεία εν γένει των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η Συνταγματική πρόβλεψη εποπτείας των ΟΤΑ ασκείται μόνο ως προς τον έλεγχο νομιμότητας. Η σκοπιμότητα δεν ελέγχεται. Αυτή είναι πλέον αυστηρά ζήτημα λογοδοσίας των δημοτικών αρχών προς τους πολίτες. Επίσης, ασκεί τον πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών, εκδίδει οδηγίες και εγκυκλίους.

Περιορίζονται οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των ΟΤΑ, οι οποίες αποστέλλονται για έλεγχο νομιμότητας προς την Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ. Το ίδιο ισχύει και για τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης. Η Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ, εντός αποκλειστικής ημερομηνίας τριάντα (30) ημερών υποχρεούται να ελέγξει την απόφαση και να εκδώσει ειδική πράξη.

Μεταξύ των πράξεων που ελέγχονται είναι και όσες αφορούν στην ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, αν το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.. Για μικρότερα ποσά ανάθεσης (π.χ. κατακύρωση αποτελέσματος συνοπτικού διαγωνισμού), οι σχετικές αποφάσεις δεν θα αποστέλλονται πλέον για έλεγχο νομιμότητας.

Επιχειρησιακός προγραμματισμός – Προϋπολογισμός

Ενεργοποιείται η υποχρέωση κατάρτισης τετραετούς επιχειρησιακού προγράμματος στον πρώτο και δεύτερο βαθμό Αυτοδιοίκησης. Το επιχειρησιακό πρόγραμμα περιέχει τη δέσμη των δράσεων των αυτοδιοικητικών αρχών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Εξειδικεύεται σε ετήσια προγράμματα δράσης. Θεσμοθετείται επιτροπή παρακολούθησης του τοπικού σχεδιασμού. Παράλληλα αναπροσαρμόζονται και εξορθολογίζονται έτι περαιτέρω οι διαδικασίες κατάρτισης του προϋπολογισμού. Συμπεριλαμβάνονται διατάξεις προηγούμενων νόμων (π.χ Παρατηρητήριο) και ενσωματώνονται ως παραρτήματα οι προϋπολογισμοί – με καθορισμό ορίου -των δημοτικών κοινοτήτων. Η ψήφιση του προϋπολογισμού γίνεται αναλυτικά ανά κωδικό στη βάση εναλλακτικών προτάσεων.

Αλλαγή κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων.

Το νομοσχέδιο προτείνει την εισαγωγή κι άλλων παραμέτρων για την διαμόρφωση του ποσοστού που δικαιούται έκαστος ΟΤΑ. Προτείνονται ως παράμετροι που θα καθορίσουν το νέο αλγόριθμο της κατανομής στοιχεία όπως το ΑΕΠ της περιοχής, η πληθυσμιακή διακύμανση, οι ίδιοι πόροι, τα δίκτυα υποδομής,  η κοινωνική πολιτική, το ποσοστό της ανεργίας κλπ.

Προβλέπεται η έκδοση ΚΥΑ για τον νέο τρόπο κατανομής των ΚΑΠ, η οποία θα εισάγει πρόσθετες παραμέτρους για τον καθορισμό τους, πέραν του πληθυσμιακού κριτηρίου (άρθρο 186).

Καθορίζονται με ΚΥΑ, το ύψος των ΚΑΠ που προορίζονται για λειτουργικές δαπάνες και επενδυτικές δραστηριότητες, με την εισαγωγή νέων κριτηρίων. Με ΚΥΑ καθορίζεται το ποσοστό ΣΑΤΑ για τις κοινότητες (άρθρο 187).

Αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας- Διευκόλυνση είσπραξης τελών.

Δημιουργείται στο ΥΠΕΣ ηλεκτρονική βάση για την καταγραφής της ακίνητης περιουσίας των ΟΤΑ, γεγονός που συντελεί στην περαιτέρω αξιοποίησή της, δημιουργώντας νέες αναπτυξιακές δυνατότητες.

Επίσης, δεσμεύει τους επιτηδευματίες που είναι υπόχρεοι καταβολής τέλους παρεπιδημούντων και ακαθαρίστων εσόδων να εξοφλούν τις υποχρεώσεις τους μέσω της ειδικής εφαρμογής TAXISnet που τηρείται στη Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Η υλοποίηση του μέτρου αυτού θα τονώσει οικονομικά τους δήμους, απαλλάσσοντας τους ταυτόχρονα από περιττές γραφειοκρατικές ενέργειες. (άρθρο 193).

Νέα λογική ανταποδοτικών τελών

Εισάγεται η δυνατότητα το δημοτικό συμβούλιο να ορίζει ειδικούς συντελεστές, ως διαβαθμίσεις των γενικών συντελεστών του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους.

Ο καθορισμός του ύψους του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους λαμβάνεται μετά από ψηφοφορία επί κατατεθειμένων εναλλακτικών προτάσεων. Έγκυρες θεωρούνται οι ψήφοι υπέρ συγκεκριμένης πρότασης (άρθρο 185).

Βεβαιώσεις ανταποδοτικού τέλους (Διακοπή ηλεκτροδότησης)

• Στην περίπτωση διακοπής της ηλεκτροδότησης ενός ακινήτου, το ενιαίο ανταποδοτικό τέλος δεν βεβαιώνεται από την ημερομηνία της δήλωσης διακοπής εκ μέρους του υπόχρεου ιδιοκτήτη.
• Δύναται οι ιδιοκτήτες να υποβάλλουν δηλώσεις διακοπής που αντιστοιχούν σε χρονικό διάστημα μέχρι την ισχύ του παρόντος νόμου εντός έξι (6) μηνών από την ημερομηνία εφαρμογής του. Ποσά που έχουν βεβαιωθεί μέχρι την ισχύ του παρόντος νόμου διαγράφονται (άρθρο 222).

Υπηρεσίες Δόμησης Δήμων – Προγραμματικές Συμβάσεις

Ενισχύεται ο ρόλος της ΜΟΔ και της ΕΕΤΑΑ, προκειμένου να διαθέτουν το κατάλληλο προσωπικό για την εποπτεία και υλοποίηση μελετών, καθώς και την παροχή τεχνικών συμβουλών στους δήμους της χώρας για την υλοποίηση έργων. Με σχετικές αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων οι Δήμοι μπορούν να αναθέτουν την άσκηση αρμοδιότητας στη ΜΟΔ ή να εγκρίνουν τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων με την ΕΕΤΑΑ.

Αναπτυξιακές δράσεις Δήμων

Δίνεται η δυνατότητα στους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού να συστήνουν μόνοι τους ή μεταξύ τους ή και με άλλους φορείς του Δημοσίου εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικής Ενέργειας, θερμικών εγκαταστάσεων και λειτουργίας μονάδων αφαλάτωσης. Αντικείμενο των εταιριών αυτών θα είναι η παραγωγή, ιδιοκατανάλωση, η πώληση ηλεκτρικής ενέργειας. Η διαχείριση, μεταφορά, επεξεργασία πρώτης ύλης, (βιομάζα). Η προμήθεια ενεργειακών προϊόντων. Η προμήθεια ηλεκτροκίνητων – υβριδικών οχημάτων. Δύνανται ακόμη οι ΟΤΑ να συμμετέχουν σε εταιρείες Κοινής Ωφέλειας.

Επιτροπή ελέγχου αρμοδιοτήτων της Αυτοδιοίκησης

Συνιστάται Μόνιμη Επιτροπή Ελέγχου Αρμοδιοτήτων Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με αντικείμενο τον διαρκή έλεγχο, την εποπτεία και την παροχή γνώμης για κάθε ζήτημα σχετικό με τη μεταβολή του νομοθετικού πλαισίου καθορισμού των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, καθώς και της κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Κεντρικής Διοίκησης και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.

Διαχείριση στερεών αποβλήτων – ΦΟΔΣΑ

Προβλέπεται η δυνατότητα σύστασης ΦΟΔΣΑ σε όλες τις Περιφέρειες, πλην Αττικής. Ανώτερο όριο δυο η τριών. Καθορίζεται αντισταθμιστικό όφελος για τους ΟΤΑ που τους φιλοξενούν. Οι λοιπές διατάξεις για τους ΦΟΔΣΑ εντάσσονται επίσης στον εν λόγω νόμο.

Απόδοση ιθαγένειας – Πολιτογραφήσεις – Κέντρα αποτέφρωσης.

Μεταφέρονται στο ΥΠΕΣ, από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, οι αρμοδιότητες απονομής ιθαγένειας και πολιτογράφησης για την αποτελεσματικότερη, ταχύτερη και ενιαία άσκησή τους. Επιτρέπεται στους ΟΤΑ να δημιουργούν κέντρα αποτέφρωσης.

Προϋπολογισμός Δήμων

• Μέχρι τέλους Ιουλίου έκδοση ΚΥΑ για τις οδηγίες κατάρτισης.
• Μέχρι τέλος Ιουνίου με απόφασή του, το Δημοτικό Συμβούλιο καθορίζει το ανώτατο ύψος του προϋπολογισμού εξόδων κάθε Κοινότητας.
• Ο Πρόεδρος ή το Συμβούλιο Κοινότητας αποστέλλει μέχρι τον Ιούνιο το σχέδιο προϋπολογισμού της κοινότητας στην Οικονομική Επιτροπή.
• Η Εκτελεστική Επιτροπή καταθέτει το προσχέδιο του προϋπολογισμού στην Οικονομική Επιτροπή μετά από γνώμη της Επιτροπής Διαβούλευσης.
• Η Οικονομική Επιτροπή έως τις 20 Σεπτεμβρίου εξετάζει το προσχέδιο του προϋπολογισμού. Ανάρτηση στην ηλεκτρονική βάση του ΥΠΕΣ.
• Υποβολή του σχεδίου στο Δημοτικό Συμβούλιο ως 31/10.
• Το Δημοτικό Συμβούλιο ψηφίζει τον προϋπολογισμό και το ΟΠΔ ως 15/11. Η συζήτηση του προϋπολογισμού γίνεται ανά κωδικό στο έσχατο επίπεδο ανάλυσης και υπέρ κατατεθειμένων εναλλακτικών προτάσεων. Έγκυρες θεωρούνται οι ψήφοι μόνο επί εναλλακτικών προτάσεων.
• Έγκριση του προϋπολογισμού από την Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας των ΟΤΑ μέχρι 31/12 (άρθρο 189).

Τεχνικό Πρόγραμμα

Η συζήτηση του τεχνικού προγράμματος και η ψηφοφορία διενεργείται ανά έργο (άρθρο 191).

Εκμισθώσεις Ακινήτων

Η εκμίσθωση ακινήτων διενεργείται με δημοπρασία, που επαναλαμβάνεται μια φορά, στην περίπτωση που δεν παρουσιασθεί πλειοδότης. Κατ’ εξαίρεση, εφόσον το ετήσιο μίσθωμα (πρόσοδος) δεν υπερβαίνει το ποσό των δυο χιλιάδων (2.000) ευρώ ή σε περίπτωση που εκμισθώνονται δημοτικά ακίνητα στο Δημόσιο, άλλους ΟΤΑ, ΝΠΔΔ κλπ., επιτρέπεται η απευθείας εκμίσθωση, χωρίς δημοπρασία, μετά από σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου (άρθρο 196).

Παρατηρητήριο

Περιλαμβάνονται οι προγενέστερες νομοθετικές ρυθμίσεις για την λειτουργία του Παρατηρητηρίου, που στόχο έχει την κατάρτιση ρεαλιστικών προϋπολογισμών και την ομαλή εκτέλεσή τους (άρθρο 198).

Διατάκτης Δαπανών

Διατάκτης θεωρείται το αρμόδιο όργανο που έχει την ευθύνη διαχείρισης του προϋπολογισμού διαθέτοντας τις πιστώσεις. Καθορίζεται Διατάκτης για τη διάθεση των εξειδικευμένων πιστώσεων στον προϋπολογισμό ο Δήμαρχος, με την υπογραφή του στη σχετική Απόφαση Ανάληψης Υποχρέωσης, η οποία αποτελεί πλέον και το εγκεκριμένο αίτημα (άρθρο 203).

Εκκαθαριστής Δαπανών

Εκκαθαριστής των δαπανών θεωρείται αυτός που πιστοποιεί ότι κατά την εκτέλεση της δαπάνης τηρήθηκαν οι διαδικασίες νομιμότητας και κανονικότητας. Αρμόδιος εκκαθαριστής Δαπανών, που υπογράφει τα χρηματικά εντάλματα και τις πράξεις εκκαθάρισης ορίζεται ο Προϊστάμενος Οικονομικών Υπηρεσιών. Συνυπογράφει ο συντάκτης τους. Η υπογραφή του Δημάρχου καταργείται. Δεν επιτρέπεται επίσης η υπογραφή ή συνυπογραφή του Δημάρχου σε έκδοση, παραλαβή ή εξόφληση επιταγών, καθώς και η οποιαδήποτε ανάμιξή του σε διαχειριστικές ενέργειες της ταμειακής υπηρεσίας (άρθρο 204).

Δημόσιες συμβάσεις

Δεν απαιτείται πλέον η έκδοση προηγούμενης απόφασης του Δημοτικού συμβουλίου για την εκκίνηση της διαδικασίας ανάθεσης προμήθειας, έργου ή γενικής υπηρεσίας, που σύμφωνα με το πρωθύστερο θεσμικό πλαίσιο απαιτούνταν για τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού (άρθρο 206). Όταν πρόκειται για ανάθεση εκπόνησης μελέτης απαιτείται προηγούμενη αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, αν η εκτιμώμενη αξία αυτής υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α..

Παγία προκαταβολή

Τα ποσά της παγίας προκαταβολής κατατίθενται σε τραπεζικούς λογαριασμούς με υπεύθυνους κίνησης των λογαριασμών αυτών τους υπολόγους διαχειριστές (άρθρο 207).

Για την ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ Α.Ε.,

Σταύρος Λιάππης

CEO